hanes Llyn History



Hanes - Historyamaeth


Ffynhonnau - Wells

Ffynnon Gwynedd
Ffynnon Cae Garw
Ffynnon y Cefnydd
Ffynnon y Gwyfan
Ffynnon Pistyll y Garn
Ffynnon y Filast
Ffynnon y Brenin

homw







Adran Tir - Land Section

Ffynhonnau Llŷn

Ffynnon Gwynedd (Abererch)

Gellir gweled y ffynnon hon mewn cyflwr adfeiliedig, yn nhir Mynydd Mawr, plwyf Abererch, a'i harwynebedd yn oddeutu llathen bob ffordd. Priodolid iddi y rhinwedd o wellhau crydcymmalau ac amryw glefydon ereill. Hefyd, pan y byddai rhywun eisiau gwybod pa un a fyddai person claf farw ai peidio o'r clefyd fyddai arno ar y pryd, ni byddai dim yn ofynol ond bwrw dilledyn o eiddo y cyfryw i'r ffynnon hon, na cheffid gwybod wrth weled pa ochr iddi y suddai y dilledyn.


 

 

Ffynnon Cae Garw (Carnguwch)

Nid oes yma yn awr namyn pistyll cryf yn rhedeg o'r ddaear, yn nhir Cae Garw, yn ngwaelod rhanbarth gogleddol plwyf Carnguwch. Ystyrid dwfr y ffynnonig hon yn dra llesol at wellau crydcymmalau a thynu ymaith ddefaid, ac wrth olchi y dwylaw gogyfer ag esgymmuno y defaid, yr oedd yn ofynol taflu pin bach i mewn i'r ffynnon dros bob dafaden ag y disgwylid ymwared oddiwrthi.

llyn

 

 

Ffynnon y Cefnydd (Pistyll)

Llygedyn bychan ger y Pennant, ar yr ochr aswy i'r ffordd sydd yn arwain o Nefyn i Lithfaen yw y ffynnonig hon. Bu llawer o gyrchu iddi yn yr hen amseroedd er cae iachad o'r crydcymmalau, a chredid fod ynddi rin annrhaethol at hyny.


 

 

Ffynnon y Gwyfan (Tudweiliog)

Rhywbeth yn debyg i'r flythyren D o ran ffurf ydyw hon, a'i lloches mewn craig uwchlaw yr afonig Gwyfan (Afon y Felin yn awr), oddeutu milldir islaw pentref Tudweiliog, ar y terfyn rhwng Porthysgadan a'r Towyn. Saif pigyn o graig ar y cwr deheuol iddi, yn ogwyddedig tua'r Gogledd, ac yn ddigon uchel a helaeth i fod megis yn do arni. Dywedir yr arferid offrymu pinau iddi am wellad oddiwrth ddefaid ar y corff, gwendid llygaid, a'r cryndod.


 

 

Ffynnon Pistyll y Garn, Ffynnon y Filast a Ffynnon y Brenin [SH 280355](Llaniestyn)

Y mae y tair yma o fewn i derfynau plwyf Llaniestyn, a'r tair yn meddu ar gryn lawer o rinweddau. Y gyntaf sy nodedig ar gyfrif y gallu o wellau y crydcymmalau, anhwylderau yn y cylla a'r ymysgaroedd. Y ddwy olaf oeddynt fendithiol i wellau llygaid gweiniad a dolurus, ac yn dra llesol i wendid menywaidd, i anmhlantadrwydd, ac i bruddglwyf.

Llŷn Wells

Ffynnon Gwynedd (Abererch)

This well can be seen in a ruinous state on the land of Mynydd Mawr in Abererch. It measures about a meter square. It is said to have had the abilities to cure arthritis and many other ailments.

Another noteworthy feature of this well was the ability to predict whether the sick would die from the ailment that they had at the time. This would be ascertained by throwing an item of clothing from the sick person, and observing on which side of the well the garment sank!

 

 

Ffynnon Cae Garw (Carnguwch)

All that now remains is a strong spring flowing from the ground, on Cae Garw land situated in the lower half of the parish of Carnguwch. The water from this spring is purported to be good for arthritis and for the removal of warts.

bibil.


 
top
 

nol

llyn

mlaen

© penLlŷn.com 2003-9